Cewnik Foleya to jeden z najczęściej stosowanych rodzajów cewników pęcherzowych w medycynie urologicznej. Jest to narzędzie jednorazowego użytku, zaprojektowane do odprowadzania moczu z pęcherza moczowego w sytuacjach, gdy pacjent nie jest w stanie oddawać moczu w sposób naturalny. Cewnikowanie pęcherza moczowego przeprowadza się najczęściej u osób z zatrzymaniem moczu, po operacjach, podczas hospitalizacji, a także w sytuacjach wymagających stałego monitorowania ilości wydalanego moczu.
Charakterystycznym elementem budowy cewnika Foleya jest balon, który zapobiega jego wysunięciu się z pęcherza. Balonik ten wypełnia się wodą destylowaną (zazwyczaj od 5 do 10 ml), co stabilizuje narzędzie w odpowiednim miejscu. Cewnik może być wykonany z różnych materiałów, takich jak lateks czy silikon, a cewniki silikonowe są szczególnie polecane ze względu na ich trwałość oraz mniejsze ryzyko zakażeń i uczuleń.
Co to jest cewnik Foleya i jakie są jego rodzaje?
Cewniki Foleya dostępne są w różnych rozmiarach, oznaczanych w skali CH (French). Przykładowe rozmiary to CH 18, CH 22, czy CH 24, które różnią się średnicą oraz pojemnością balonika. Wybór odpowiedniego rozmiaru zależy od potrzeb pacjenta i decyzji lekarza prowadzącego.
Cewniki te występują w dwóch głównych wariantach:
- Dwudrożny cewnik Foleya – jeden kanał służy do odprowadzania moczu, a drugi do napełniania balonika.
- Trójdrożny cewnik Foleya – wyposażony w dodatkowy kanał, umożliwiający płukanie pęcherza. Jest stosowany m.in. przy krwiomoczu, gdy konieczne jest usunięcie skrzepów.
Kiedy zakłada się cewnik Foleya?
Stosowanie cewnika Foleya jest zalecane w sytuacjach, gdy pacjent nie jest w stanie samodzielnie opróżnić pęcherza moczowego. Dotyczy to m.in. osób z zatrzymaniem moczu, po operacjach urologicznych, w trakcie chemioterapii dopęcherzowej, czy w przypadku przerostu prostaty. Cewnik urologiczny tego typu zakłada się również u pacjentów nieprzytomnych oraz wymagających precyzyjnego monitorowania ilości wydalanego moczu. Ciekawym zastosowaniem jest również użycie cewnika Foleya w położnictwie, gdzie wspomaga mechaniczne dojrzewanie szyjki macicy przed porodem.
Jak wygląda cewnikowanie pęcherza moczowego?
Cewnikowanie pęcherza moczowego to procedura inwazyjna, przeprowadzana z zachowaniem zasad aseptyki. Pielęgniarka lub lekarz dezynfekuje ujście cewki moczowej i wprowadza cewnik urologiczny do pęcherza, stosując specjalny żel zmniejszający dyskomfort. Po wprowadzeniu cewnika do pęcherza balonik zostaje wypełniony wodą destylowaną, co zapobiega jego wysunięciu. Cewnik podłącza się do worka na mocz, który pozwala na grawitacyjne odprowadzanie moczu. Proces ten, choć może wydawać się nieprzyjemny, jest bezbolesny, jeśli wykonuje go doświadczony personel medyczny.
Jak zakładać i usuwać cewnik Foleya?
Założenie cewnika Foleya to procedura inwazyjna, która powinna być przeprowadzona przez wykwalifikowaną pielęgniarkę lub lekarza. Proces obejmuje:
- Dezynfekcję ujścia cewki moczowej.
- Nawilżenie cewnika specjalnym żelem ułatwiającym wprowadzenie oraz minimalizującym dyskomfort pacjenta.
- Wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego i napełnienie balonika wodą destylowaną w celu jego stabilizacji.
- Podłączenie worka na mocz i przymocowanie cewnika do skóry, aby zapobiec jego przemieszczaniu.
Usuwanie cewnika polega na opróżnieniu balonika i delikatnym wyciągnięciu narzędzia z cewki moczowej. Proces ten również powinien być przeprowadzany w warunkach aseptycznych.
O czym należy pamiętać, jeśli chodzi o usunięcie cewnika Foleya u mężczyzn i kobiet?
Usunięcie cewnika z pęcherza powinno być wykonane w warunkach sterylnych, aby zapobiec zakażeniu układu moczowego. Pacjenci, niezależnie od płci, powinni leżeć na plecach z nogami zgiętymi w kolanach, co ułatwia procedurę. Przed usunięciem cewnika konieczne jest opróżnienie balonika za pomocą strzykawki. Delikatne wyciągnięcie cewnika minimalizuje ryzyko uszkodzenia cewki moczowej. Warto również pamiętać o odkażeniu ujścia cewki moczowej oraz dokładnym oczyszczeniu miejsca po usunięciu cewnika, aby zminimalizować ryzyko powikłań.
Jak dbać o cewnik Foleya?
Odpowiednia pielęgnacja cewnika jest kluczowa, aby zapobiegać zakażeniom i niedrożności. Pacjent powinien pamiętać o:
- Codziennej higienie okolic intymnych oraz ujścia cewnika.
- Regularnej wymianie worka na mocz (co 2-3 dni lub po napełnieniu).
- Unikaniu samodzielnego odłączania cewnika od worka.
- Przyjmowaniu dużej ilości płynów, aby przepływ moczu zapobiegał zatykaniu cewnika.
W przypadku zapchania cewnika objawy mogą obejmować brak odpływu moczu, wyciek moczu wokół cewnika, dyskomfort lub ból w podbrzuszu, a także zmiany w wyglądzie moczu, takie jak obecność skrzepów czy nieprzyjemny zapach. W takich sytuacjach konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Jak częsta powinna być wymiana cewnika Foleya?
Częstotliwość wymiany cewnika zależy od materiału, z którego został wykonany:
- Cewniki lateksowe – wymienia się co 10-14 dni.
- Cewniki silikonowe – mogą być stosowane przez maksymalnie 30 dni, a niektóre modele nawet do 60 dni.
Przedłużanie okresu użytkowania cewnika wbrew zaleceniom zwiększa ryzyko zakażenia pęcherza moczowego oraz powstawania biofilmu, który może prowadzić do zatkania cewnika.
Zastosowanie cewnika Foleya w różnych dziedzinach medycyny
Cewnik Foleya znajduje szerokie zastosowanie nie tylko w urologii, ale również w położnictwie. Używa się go m.in. do mechanicznej preindukcji porodu, co przyspiesza dojrzewanie szyjki macicy i ułatwia poród drogą naturalną. Jest to metoda bezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka.
Alternatywy dla stałego cewnikowania
W przypadku pacjentów wymagających długoterminowej opieki coraz popularniejsze staje się przerywane samocewnikowanie, które pozwala na opróżnienie pęcherza bez konieczności stałego noszenia cewnika. Metoda ta zmniejsza ryzyko zakażeń i jest łatwiejsza do przeprowadzenia, szczególnie u mężczyzn.
Cewnik do odsysania CH12500 mm, biały
0,78 zł 0,72 złPodsumowanie
Cewnik Foleya to nieocenione narzędzie urologiczne, które pomaga pacjentom w opróżnianiu pęcherza moczowego, monitorowaniu wydalanego moczu oraz leczeniu różnych schorzeń. Jego odpowiednie stosowanie, pielęgnacja i regularna wymiana minimalizują ryzyko powikłań, takich jak zakażenie czy zatkanie. Wybór cewnika silikonowego o odpowiednim rozmiarze, np. CH 18 czy CH 24, zapewnia większy komfort pacjenta i zmniejsza ryzyko podrażnień. Cewnikowanie, choć inwazyjne, dzięki właściwej opiece może być skutecznym i bezpiecznym rozwiązaniem medycznym.