Czym jest zabieg bariatryczny? – kompleksowy przewodnik dla pacjentów przed i po operacji

Czym jest zabieg bariatryczny? To procedura medyczna, której celem jest leczenie otyłości. Otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym, który zwiększa ryzyko wielu chorób, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca, nadciśnienie, czy niektóre nowotwory. Zabiegi tego typu pomagają pacjentom w znacznym zmniejszeniu masy ciała poprzez modyfikację układu pokarmowego. 

Tak jak każdy inny zabieg medyczny również endoskopowy zabieg bariatryczny wymaga odpowiedniego przygotowania oraz wprowadzenia zmian w życiu po jego wykonaniu.

Czym jest zabieg bariatryczny – charakterystyka

Endoskopowy zabieg bariatryczny, w przeciwieństwie do tradycyjnych operacji, jest procedurą minimalnie inwazyjną w przeciwieństwie do np. rękawowej resekcji żołądka. Polega on na wprowadzeniu narzędzi chirurgicznych do żołądka pacjenta przez usta za pomocą endoskopu, który jest cienką, elastyczną rurką z kamerą i źródłem światła na końcu. Dzięki temu chirurg może przeprowadzić operację bez konieczności wykonywania dużych nacięć na skórze.

Endoskopowa operacja zmniejszenia żołądka obejmuje zastosowanie szwów, które zmniejszają pojemność żołądka. Procedura ta jest mniej ryzykowna dla pacjenta i ma krótszy czas rekonwalescencji w porównaniu do tradycyjnych operacji.

Zmniejszenie żołądka w leczeniu otyłości

Procedura ta zmniejsza ilość pokarmu, którą żołądek może pomieścić, dzięki czemu pacjent szybciej czuje się syty i dłużej pozostaje najedzony. Dodatkowo organizm wchłania mniej kalorii, a pokarm szybciej trafia do jelita cienkiego. Ponieważ w tym przypadku lekarz nie usuwa części żołądka, jest to zabieg odwracalny. Oprócz mechanicznego ograniczenia objętości żołądka zmniejsza ona także poziom hormonów odpowiedzialnych za uczucie głodu, co dodatkowo pomaga w kontrolowaniu masy ciała.

Dlaczego warto zdecydować się na operację bariatryczną?

Bariatryczne zmniejszenie żołądka metodą endoskopową może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Oprócz znaczącej utraty masy ciała może poprawić lub nawet całkowicie wyleczyć schorzenia związane z otyłością, takie jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie, zespół bezdechu sennego oraz problemy z ruchomością. Poprawa zdrowia fizycznego często idzie w parze z lepszym samopoczuciem psychicznym i jakością życia.

Kto może skorzystać z zabiegu? – wskazania i przeciwwskazania

Najczęściej kandydatami do zabiegu są osoby, których wskaźnik masy ciała (BMI) przekracza 30. Jest to wyliczane na podstawie wzrostu i wagi. Przed podjęciem decyzji o zabiegu, pacjenci muszą być gotowi do włożenia wysiłku w osiągnięcie trwałych wyników.

Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu wymaga spełnienia kilku warunków:

• Konsultacja z psychologiem, związana bezpośrednio z planowanym zabiegiem;
• Zmiana nawyków żywieniowych (pod nadzorem wykwalifikowanego dietetyka klinicznego), zwiększenie aktywności fizycznej oraz modyfikacja przyzwyczajeń zdrowotnych przed i po zabiegu, co pomoże zapobiec powrotowi utraconych kilogramów;
• Leczenie innych schorzeń fizycznych lub psychicznych, które mogą wpłynąć na przebieg zabiegu oraz jego długoterminowe efekty, takich jak nadciśnienie czy depresja.

Po zabiegu powinieneś dążyć do zmiany stylu życia, ściśle przestrzegać zalecanej diety (także w dalszej przyszłości), wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe (najlepiej pod nadzorem specjalisty) oraz dbać o aktywność fizyczną. Niezastosowanie się do tych zaleceń zazwyczaj skutkuje niepowodzeniem w leczeniu otyłości.

Niektóre osoby z BMI powyżej 30 mogą nie być gotowe emocjonalnie lub fizycznie na endoskopowy zabieg redukcji masy ciała. Decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu podejmuje zespół specjalistów po szczegółowych konsultacjach.

To nie tylko zabieg – dieta i aktywność fizyczna w drodze do celu

Sukces endoskopowego zabiegu bariatrycznego zależy nie tylko od samej procedury, ale także od Twojego zaangażowania w długoterminowe zmiany stylu życia. Kluczowe znaczenie ma przestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz regularna aktywność fizyczna. Zmniejszenie żołądka wymaga, aby pacjent spożywał mniejsze porcje jedzenia i wybierał zdrowe, niskokaloryczne produkty. Aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu utraty wagi i poprawia ogólne zdrowie.

Jak się przygotować do endoskopowego zabiegu bariatrycznego? 

Przygotowanie do zabiegu obejmuje kilka kroków. Musisz odbyć wizytę u psychologa, który oceni Twoją gotowość do operacji i późniejszych zmian. Konieczna jest także konsultacja z dietetykiem klinicznym, który pomoże w opracowaniu planu żywieniowego. Przed zabiegiem możesz zostać poproszony o stosowanie się do określonej diety i podjęcie działań mających na celu poprawę stanu zdrowia, takich jak zwiększenie aktywności fizycznej czy leczenie istniejących schorzeń.

Przyjmowanie leków

Przyjmowanie leków przed i po zabiegu jest istotnym elementem przygotowań i rekonwalescencji. Powinieneś poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wymagać zmiany dawkowania lub zamiany na inne preparaty. Przede wszystkim ważne jest przyjmowanie suplementów diety, takich jak wapń z witaminą D i preparaty multiwitaminowe, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Oprócz tego lekarz może również zalecić przyjmowanie następujących leków:
Przeciwwymiotne:

• Skopolamina – stosuj plastry według zaleceń.
• Emend – przyjmuj 1-2 tabletki, pierwsza na 3 godziny przed zabiegiem, druga 12 godzin po zabiegu.
• Zofran – może być zalecany na 2-4 tygodnie w razie potrzeby.

Przeciwrefluksowe:

• PPI (Inhibitor Pompy Protonowej) – przyjmuj zgodnie z zaleceniami lekarza.

Antybiotyki:

• Lekarz może przepisać odpowiedni antybiotyk dostosowany do Twoich potrzeb.

Pamiętaj, aby stosować się do wszystkich zaleceń lekarza i poinformować go o wszelkich zmianach w stanie zdrowia lub przyjmowanych lekach.

Jak wygląda dzień zabiegu?

Gdy pojawisz się w szpitalu, otrzymasz do przebrania strój szpitalny oraz zostanie przeprowadzony z Tobą niezbędny wywiad lekarski na temat Twojego zdrowia, przyjmowanych leków itp. Następnie otrzymasz leki, które pozwolą Ci zasnąć i zapewnią brak dyskomfortu podczas zabiegu.

Tego samego dnia po zabiegu nie powinieneś prowadzić samochodu ani obsługiwać urządzeń mechanicznych. Unikaj spożywania alkoholu. Gdy poczujesz się lepiej, wróć stopniowo do aktywności fizycznej.

Skutki uboczne po zabiegu

Dyskomfort i ból:

Po zabiegu pacjenci często doświadczają różnych dolegliwości, takich jak dyskomfort czy ból. Nie jest jednak konieczne, abyś cierpiał. Warto porozmawiać z personelem medycznym na temat dostępnych metod łagodzenia tych objawów, czyli środków przeciwbólowych. 

Skutki uboczne znieczulenia:

Znieczulenie może powodować kilka typowych skutków ubocznych, takich jak nudności, wymioty, suchość w ustach, podrażnienie gardła, dreszcze oraz senność. Te objawy mogą utrzymywać się przez pewien czas po zabiegu. Poważne reakcje są rzadkie, ale warto omówić wszelkie obawy z lekarzem przed zabiegiem.

Reakcje na szybką utratę wagi:

W pierwszych sześciu miesiącach po zabiegu organizm będzie reagował na szybką utratę masy ciała. Te reakcje zazwyczaj stopniowo maleją, ale mogą obejmować:

• Nudności i wymioty
• Uczucie zimna
• Zmiany nastroju
• Bóle ciała
• Suchą skórę
• Spadek poczucia własnej wartości
• Zmęczenie
• Wypadanie włosów
• Trudności w relacjach społecznych

Z czasem większość tych objawów powinna ustąpić, ale ważne jest, aby być świadomym tych możliwych reakcji i konsultować się z lekarzem w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów.

Życie po zabiegu bariatrycznym

Zabieg to zaledwie początek długiej podróży w kierunku zdrowia. Będziesz musiał przez całe życie troszczyć się o swoją wagę i zdrowie. Ważne jest, aby zmienić swoje nawyki żywieniowe i dbać o regularną aktywność fizyczną. Zaniedbanie tych aspektów może skutkować ponownym przybraniem na wadze.

Utrzymywanie zdrowych nawyków i odpowiedniej wagi przez dłuższy czas może być wyzwaniem. Chwile słabości są naturalnym elementem każdej próby zmiany stylu życia. Nie ignoruj ich. W razie potrzeby zwróć się o pomoc do lekarza lub innego specjalisty. Jak najszybciej powrócić do zdrowych nawyków.

Pierwsze dwa dni po zabiegu 

W ciągu 1-2 dni po zabiegu, co godzinę pij około 50 ml klarownego, niegazowanego, bezkalorycznego płynu. Najlepszym wyborem jest niegazowana woda, której spożywanie jest bezwzględnie zalecane przez 2-3 lata po zabiegu. Jeśli nie lubisz wody, alternatywą mogą być rozcieńczone soki owocowe bez dodatku cukru oraz napoje dla sportowców. Wartość kaloryczna 200 ml płynu nie powinna przekraczać 50 kcal. Przykłady odpowiednich płynów to: woda, bezkofeinowa herbata lub kawa, bulion, niegazowane, bezkofeinowe napoje bez dodatku cukru oraz wywar. Codziennie staraj się spożywać 2 litry płynów. Przyjmuj witaminy i leki zgodnie z zaleceniami oraz prowadź dzienniczek dietetyczny, co jest istotnym elementem procesu zmian.

Pierwszy miesiąc po zabiegu 

Następny etap, który potrwa około 30 dni, to czas, w którym, oprócz płynów obojętnych, zaczynasz przyjmować napoje odżywcze. Powoli przyzwyczajasz organizm do mniejszych ilości kalorii i uczysz się żyć z mniejszym żołądkiem. Twoje ciało potrzebuje czasu, by dostosować się do zmian, a sukces w walce ze zbędnymi kilogramami wymaga przestrzegania niskokalorycznej, bogatej w białko diety. Ważne jest, aby nie wprowadzać pokarmów w postaci przetartej zbyt szybko, by nie zahamować utraty wagi i nie utrudnić procesu gojenia. Ten czas powinien być wykorzystany na wykształcenie zdrowych nawyków żywieniowych i maksymalizację efektów zabiegu.

W okresie od 3 do 31 dnia po zabiegu zalecane jest wypijanie wysokobiałkowych, niskocukrowych napojów w ilościach 150-230 ml w czasie nie krótszym niż 30 minut. Spożywać można wodę, beztłuszczowy wywar drobiowy, napoje witaminizowane, bezkaloryczną herbatę, napoje izotoniczne oraz bezkaloryczne napoje dla sportowców, pamiętając, by nie pić więcej niż 230 ml na godzinę. Zapotrzebowanie na białko w tym czasie wynosi 60-80 g, wybierając preparaty zawierające 15-20 g białka, mniej niż 15 g węglowodanów i 100-200 kalorii w porcji. Można spożywać napoje białkowe na bazie serwatki, kazeiny, spiruliny, chlorelli oraz mleka sojowego. Należy także przyjmować leki i witaminy zgodnie z zaleceniami lekarza.

Powrót do normalnych pokarmów 

Nadszedł czas na stopniowy powrót do normalnego żywienia, zaczynając od przecierów i pokarmów rozdrobnionych. Pamiętaj, aby spożywać zalecaną dawkę białka i jedz tylko wtedy, gdy odczuwasz głód. Przez kolejne dwa tygodnie od 32. dnia po zabiegu, zaleca się jedzenie 5 niewielkich posiłków dziennie oraz przyjmowanie 2 litrów (8 szklanek) bez kalorycznych, niegazowanych, bezkofeinowych napojów, takich jak woda, beztłuszczowy bulion drobiowy, rozcieńczony sok owocowy bez dodatku cukru, bezkaloryczna herbata oraz bezkaloryczne napoje dla sportowców.

Zalecane pokarmy miękkie obejmują jogurt bez dodatku cukru, bulion, wywar, niskotłuszczowe zupy krem, ryby, jaja, twaróg, rozdrobniony ser, chude mięso, miękkie warzywa gotowane oraz owoce takie jak arbuz, banany, owoce z puszki bez dodatku cukru i cytrusy bez miąższu. Kaloryczność diety powinna być dostosowana do wykonywanej pracy i poziomu aktywności fizycznej, najlepiej określona przez dietetyka. Zaleca się również przyjmowanie dwóch żelków multiwitaminowych (dla dzieci lub dorosłych) lub dwóch łyżek preparatu multiwitaminowego w płynie oraz suplementu wapnia z witaminą D w dawce 1200-1500 mg, przy czym pojedyncza dawka nie powinna przekraczać 500 mg. Witaminy i wapń należy przyjmować oddzielnie, aby nie ograniczać ich wchłaniania. Ogólna zasada to, że pół filiżanki produktu nierozdrobnionego odpowiada jednej czwartej filiżanki przecieru.

Pokarmy stałe

Przyszedł czas na wprowadzenie pokarmów stałych do diety. Ten etap to także doskonała okazja do nabywania zdrowych nawyków żywieniowych na całe życie. Ważne jest, aby zapewnić organizmowi zalecane ilości białka i spożywać posiłki o regularnych porach. Jeśli wprowadzanie pokarmów stałych okaże się problematyczne, wróć do produktów miękkich i rozdrobnionych, odczekaj jeden – dwa dni i podejmij kolejną próbę.

Od 56. dnia po zabiegu zaczyna się okres, w którym dieta powinna zawierać zwykle 900-1200 kalorii dziennie, choć dokładną ilość kalorii najlepiej określi dietetyk kliniczny. Przestrzeganie tych zaleceń pomoże utrzymać zdrową wagę i zapobiec ponownemu przybieraniu na wadze. Regularne monitorowanie diety i dostosowywanie jej do indywidualnych potrzeb jest kluczowe dla długotrwałego sukcesu.

Porady dotyczące jedzenia

Po zabiegu bariatrycznym musisz przestrzegać kilku ważnych zasad dotyczących jedzenia:

1. Spożywaj małe, częste posiłki.
2. Unikaj jedzenia dużymi kęsami i picia dużymi łykami.
3. Dbaj o nawodnienie organizmu.
4. Unikaj pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu i cukru.
5. Spożywaj pokarmy bogate w białko.
6. Monitoruj kaloryczność i wartość odżywczą posiłków.
7. Przyjmuj suplementy
8. Wypijaj ok. 230 ml płynów na godzinę.
9. Nie smaż mięsa.

Jak utrzymywać dietę i zalecenia lekarskie?

Długoterminowy sukces zabiegu bariatrycznego zależy od konsekwentnego przestrzegania zaleceń dietetycznych i zdrowotnych. Jako pacjent powinieneś regularnie uczestniczyć w wizytach kontrolnych, aby monitorować postępy i ewentualnie dostosowywać plan leczenia. Ważne jest także korzystanie ze wsparcia psychologicznego i udział w grupach wsparcia, które mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnościami i motywować do utrzymania zdrowego stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, zdrowe nawyki żywieniowe oraz unikanie alkoholu i innych używek są kluczowe dla utrzymania osiągniętej wagi i poprawy jakości życia.